Translated by Lauano Ati Ilaoa
Sa telē lava le a’afiaga o Samoa i pisinisi a tagata Amerika, ia sa tau su’e ni nofoaga e utu ai le koale mo va’aoloa sa femalaga’i solo ile Vasa Pasefika. O se su’esu’ega sa faia, na ta’ua ai, ‘o Pagopago ile motu o Tutuila, o le taulaga aupito lelei lea ma malu puipuia i totonu ole Pasefika’ Peitai, e le’i ioeina lea tulaga e le Ofisa o mea tau Folauga a Amerika. E manatu lea Ofisa, e lē soifua maloloina le taulaga i Pagopago. Ae ui o lea sa auina ane lava leTaitaia’u ole Fuava’a a Amerika, o Richard W Meade, e taumafai ia maua e latou le taulaga i Pagopago’
O le tausaga e 1899, na fa’amatalaina ai e le alii loia Amerika ma o ia foi o se sui tau upufaiomalo, o Bartlett Tripp, ia le taulaga i Pagopago, e ‘foliga i se vaituloto i Suiselani. ‘ Ou te matua fautuaina malosi lo’u malo ina ia ‘aua lava ne’i le maua le taulaga lenei…e na ole pau a lea ole taulaga e fetaui iai le upu taulaga i atu motu ole Pasefika…’ Ole fa’apu’upu’u, ole motu atoa lava e tatau ona maua ma pulea e Amerika, ma o lo’u lagona, o se faiga fa’avae atamai, pe afai e fa’ailoa atu i isi malo o lo’o tatou ‘au’au fa’atasi, ae fa’apea ai ma le lalolagi uma, ole tatou mana’o i se vaega o atumotu o Samoa, e fa’alagolago ile tatou maua ole taulaga i Pagopago ma le motu o Tutuila, ma e le tatau ona tatou talia se taumafaiga a se isi malo e aiāina ai lo tatou aia tatau mo le fa’aaogaina ile lumanai, ole taulaga lenei atoa ai ma le motu atoa’
Sa feso’ota’i ma a’afia tele i upufaiomalo i ia onapo le to’atele o tagata mai fafo. Sa aofia ai ia latou nei, se tasi o tagata sa galue o se fesoasoani i totonu o va’a o tagata sa fagotaina le i’a ole tafolā, e igoa ia Jonas Coe mai le nu’u o Troy i Niu Ioka.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to Michael Field's South Pacific Tides to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.